Bireysel Emeklilik Sistemine ve Girişim Sermayesi Dışındaki Diğer Yatırım Fonlarından Elde Edilen Kâr Paylarına İlişkin Esaslarda Değişiklik – Yavuz AKBULAK-SPK Başuzmanı

Yavuz AKBULAK-SPK Başuzmanı

1. Giriş

7351 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[1] (7351 sayılı Kanun), Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Diğer düzenlemelerin yanı sıra, 7351 sayılı Kanunla;

• Bireysel Emeklilik Sistemine ve
• Girişim sermayesi dışındaki diğer yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarına

ilişkin esaslarda önemli değişikliklere gidilmiş olup, aşağıda bu hususlara değinilecektir.

2. 7351 sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler

2.1. Bireysel Emeklilik Sistemine ilişkin hususlar

7351 sayılı Kanun’un 3 ila 9’uncu maddeleri[2] ile Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) ilişkin Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda[3] aşağıda özetlenen düzenlemeler yapılmıştır.

7351 sayılı Kanun’un;

1. 4’üncü maddesi ile konut alımı, evlilik, eğitim ve benzeri özellik arz eden durumlarda gereksinim duyulabilecek tasarrufların BES çatısı altında biriktirilerek kullanılabilmesine imkân verilmesi amaçlanmakta ve bu itibarla, BES’te belirli bir süre bulunmuş katılımcılara kısmen ödeme alma olanağı sağlanmıştır.
2. 6’ncı maddesi ile Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda katılımcıların hak ve menfaatlerinin korunması adına %25 oranında Devlet katkısı hesaplamasına tabi olan sözleşmelere Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla Devlet katkısının %30 olarak uygulanmasına imkân sağlanıştır.

• 7’nci maddesi ile talepleri halinde 45 yaş üstü katılımcıların da otomatik katılım sistemine dâhil edilmesi amaçlanmıştır.

1. 9’uncu maddesi ile BES’e ödenen katkı paylarına yönelik yapılan düzenlemenin hâlihazırdaki sistemde yer alan katılımcılara da uygulanmasına imkân sağlanmıştır.

Söz konusu Kanun’un yukarıda zikredilen maddeleri, aşağıdaki gibidir:

Madde 4- 4632 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasının üçüncü ve dördüncü cümleleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki cümle eklenmiştir. “Ancak Kurumca belirlenen hallerde ve koşullarda katılımcıya sistemden ayrılmadan, Devlet katkısı hesabındaki tutarlar hariç hesabındaki birikim tutarının yüzde ellisine kadar kısmen ödeme yapılabilir. Bu durumda kısmen yapılan ödeme tutarının yüzde yirmibeşini aşmamak üzere Devlet katkısı hesabındaki tutardan da ödeme yapılabilir.”

“Bu fıkra kapsamında yapılacak işlemlere ilişkin, Devlet katkısına dair uygulamalar dâhil olmak üzere, esas ve usuller Bakanlığın uygun görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.”

Madde 6- 4632 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, dördüncü fıkrasında yer alan “veya katılımcılara yapılacak Devlet katkısı ödemesine mahsup edilebilir. Hak kazanılmayan tutarlarla ilgili mahsuplaşma işlemleri ile bu işlemlerin gerçekleştirilme sürelerine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenir” ibaresi madde metninden çıkarılmış, fıkrada yer alan “Müsteşarlığa” ibaresi “Bakanlığa” şeklinde, “Müsteşarlıkça” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurumca” şeklinde, altıncı fıkrasında yer alan “Müsteşarlığa” ibaresi “Bakanlığa” şeklinde, sekizinci fıkrasında yer alan “Müsteşarlıkça emeklilik” ibaresi “Bakanlıkça emeklilik” şeklinde, “Müsteşarlıkça tanımlanan” ibaresi “Kurumca tanımlanan” şeklinde, “için Müsteşarlıkça emeklilik” ibaresi “için Bakanlıkça veya Kurumca emeklilik” şeklinde, dokuzuncu fıkrasında yer alan “Müsteşarlıkça” ibareleri “Bakanlıkça” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

“İşveren tarafından ödenenler hariç Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı katılımcılar ile 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamındaki katılımcılar adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının yüzde otuzuna karşılık gelen tutar, şirketler tarafından emeklilik gözetim merkezine iletilen bilgiler esas alınarak Devlet katkısı olarak emeklilik gözetim merkezince hesaplanır. Cumhurbaşkanı, yabancı para cinsinden yapılan katkı payı ödemeleri için bu oranı yüzde ona kadar indirmeye yetkilidir. Devlet katkısı, Bakanlık bütçesine konulan ödenekten katılımcıların ilgili hesaplarına şirketler aracılığıyla aktarılmak üzere emeklilik gözetim merkezine ödenir. Bir katılımcı için bir takvim yılında ödenen ve Devlet katkısı tutarının hesaplanmasına esas teşkil eden katkı paylarının toplamı ilgili takvim yılına ait hesaplamaya ilişkin dönemin sona erdiği tarihte geçerli brüt asgari ücretin hesaplama dönemine isabet eden toplam tutarını aşamaz. Şu kadar ki, anılan sınırı aşan katkı payları için, Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurumca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, ilgili katkı payının ödendiği yılı takip eden takvim yıllarında da Devlet katkısı hesaplaması ve ödemesi yapılabilir. Bu ödenekten bütçenin diğer kalemlerine hiçbir şekilde aktarma yapılamaz. Devlet katkısı, katkı payı ödemelerinden ayrı olarak takip edilir.”

“Bu madde çerçevesinde, Bakanlık hesabına emeklilik şirketlerince yapılan ödemelerden, ilgili mevzuatında belirlenen usul ve esaslar dâhilinde fazla veya yersiz ödendiği tespit edilenler, Bakanlık bütçesine konulan ödenekten emeklilik şirketlerinin ilgili hesaplarına aktarılmak üzere emeklilik gözetim merkezine ödenir. Fazladan ödenen tutarlar için ayrıca faiz ödenmez.”

Madde 7- 4632 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Müsteşarlıkça” ibaresi “Kurumca” şeklinde değiştirilmiş ve fıkraya birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş, beşinci fıkrasında yer alan “Müsteşarlık” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurum” şeklinde, “Müsteşarlıkça” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurumca” şeklinde, yedinci fıkrasında yer alan “Bakan” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurul” şeklinde, “Müsteşarlığın” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurumun” şeklinde değiştirilmiş, fıkrada yer alan “güvenli” ibaresi madde metninden çıkarılmış ve sekizinci fıkrasında yer alan “Müsteşarlık” ibaresi “Bakanlığın uygun görüşüyle, Kurum” şeklinde değiştirilmiştir.

“Kırk beş yaşını doldurmuş çalışanlar, talep etmeleri halinde anılan planlara dâhil edilebilir.”

Madde 9- 4632 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Geçici Madde 5- Ek 1 inci madde kapsamında, yabancı para cinsinden yapılan katkı payı ödemeleri hariç olmak üzere, Devlet katkısına konu katkı paylarının; bu maddenin yürürlük tarihinden önce şirket hesaplarına intikal edenler için yüzde yirmibeşine ve yürürlük tarihinden sonra şirket hesaplarına intikal edenler için ise yüzde otuzuna karşılık gelen tutar, bireysel emeklilik sözleşmelerinde herhangi bir tadil işlemine gerek kalmaksızın, Devlet katkısı olarak hesaplanmaya devam eder.”

2.2. Girişim sermayesi dışındaki diğer yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarına getirilen istisna[4]

7351 sayılı Kanunun 14’üncü maddesi ile 13.06.2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1(a) maddesinde yapılan değişiklikle, girişim sermayesi dışındaki diğer yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarına da istisnanın uygulanması sağlanmıştır. Girişim sermayesi dışındaki diğer yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr paylarına ise istisna uygulanmayacaktır. Ayrıca söz konusu istisna, portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen iştirak kazançlarına uygulanmayacaktır.

7351 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi[5], şöyledir:

Madde 14- 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine aşağıdaki alt bent eklenmiş ve bendin son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“4) Tam mükellefiyete tabi diğer yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları (portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen kazançlar hariç).”

“Diğer yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kâr payları bu istisnadan yararlanamaz.”

3. Sonuç

7351 sayılı Kanunla yapılan ve ayrıntıları yukarıda yer alan düzenlemelerle;

• BES’e girişin özendirilmesi, BES’ten ayrılma önlenerek, katılımcıların sistemde tutundurulmasının sağlanması, tasarruf alışkanlığının tabana yayılmasıyla Türk lirasıyla daha çok tasarruf yapılması;
• Girişim sermayesi dışındaki diğer yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarının kurumlar vergisinden istisna kapsamına dâhil edilmesi; portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen kazançların bu istisna kapsamının dışında bırakılması

hedeflenmektedir.

[1] Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası: 7351, Kanun Tarihi: 19.01.2022, RG 22.01.2022/31727, < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/01/20220122-1.htm >

[2] 7351 sayılı Kanun’un 3 ila 9’uncu maddeleri, Resmi Gazetede yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

[3] Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, Kanun Numarası: 4632, Kanun Tarihi: 28.03.2001, RG 07.04.2001/24366

[4] KVK’nın söz konusu maddesinin, 7351 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesiyle değişiklik yapılmadan önceki halinde, tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonlarının katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarına kurumlar vergisi istisnası uygulanmaktadır. Bu istisna diğer fon ve ortaklıklarını kapsamamaktadır.

[5] 7351 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi, 01.01.2022 tarihinden, özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde 2022 takvim yılında başlayan özel hesap döneminin başından itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde, yürürlüğe girmiştir.