Herkese günaydın. Beni konuşmaya davet ettiğiniz için teşekkür ederim. Burada olmak bir zevktir. Bu fırsatı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ekonomisi, kredi koşulları ve para politikası hakkındaki görüşlerimi sizinle paylaşmak için kullanmak istiyorum.
Başlamadan önce, bugün ifade edeceğim görüşlerin bana ait olduğunu ve Federal Rezerv Sistemindeki meslektaşlarımın görüşleri olmadığını hatırlatmama izin verin.
Toplam Ekonomik Faaliyet
Bankacılık sektörü stresi, jeopolitik istikrarsızlık ve pandemi sonrasında artan belirsizliğe rağmen, ekonominin ikinci çeyrekte büyümesini bekliyorum. Ancak büyüme hızı, reel gayrisafi yurtiçi hâsılanın [GSYİH (gross domestic product-GDP)] yıllık %1,1 oranında arttığı ilk çeyrekte gözlemlediğimizden daha yavaş olacaktır. Beklentim, temel olarak son aylarda zayıflayan harcamaları gösteren verilere ve Michigan Üniversitesi Tüketici Anketlerinin ilk tahminiyle ölçülen, Nisan ayında tüketici duyarlılığında büyük bir düşüş de dâhil olmak üzere, harcamaları ılımlılaştıran diğer verilere dayanıyor. ABD ekonomisi için temel durum tahminim bir durgunluk olmasa da, devam eden sıkı finansal koşullar, düşük tüketici duyarlılığı ve pandeminin başlamasından sonra oluşan hanehalkı tasarruflarındaki düşüş nedeniyle harcamaların ve GSYİH büyümesinin 2023’ün geri kalanında oldukça yavaş kalmasını bekliyorum. Ayrıca, aşağı yönlü riskler olduğunu da kabul ediyorum, bunların arasında bankaların borç verme konusundaki kısıtlama derecesi ve belirsizliğin ekonomik aktivite üzerinde beklediğimden daha fazla baskı oluşturması olasılığı da vardır.
İşgücü Piyasası
GSYİH büyümesi yavaşlasa bile, istihdam artmaya devam etti ve mevcut işgücü piyasası, ABD işçilerinin on yıllardır deneyimlediği en güçlü piyasalardan biridir. Ekonomi Nisan’da 253 bin iş yarattı ve işsizlik oranı %3,4 ile 1969 yılından bu yana en düşük seviye oldu. İstihdam yaratma, sıkılaşan mali koşullara karşı oldukça dirençli oldu. İşverenler bu yıl ayda ortalama 280 bin iş ekledi. Bu, 2022’nin ikinci yarısında oluşturulan aylık 350 binden daha düşük, ancak yine de sağlamdır. Sıkı işgücü piyasası, işçiler için ücretleri ve diğer tazminatları artırdı. Ücret artışı, %2’lik enflasyon ve verimlilik artışındaki mevcut eğilimlerle tutarlı olan hızın üzerinde ilerlemeye devam etti. Ücret artışları, fiyat istikrarı ile uyumlu olduğu sürece memnuniyetle karşılanır. Mart 2023’te sona eren 12 aylık dönemde, özel sektör çalışanları için toplam saatlik ücret için istihdam maliyeti endeksi (employment cost index-ECI), geçen Haziran ayındaki %5,5’lik zirvesinden sadece biraz düşerek %4,8 arttı.
Beklentim, yavaşlayan ekonominin yakında iş büyümesini azaltmaya başlayacağı ve işgücü arzı ile işgücü talebinin daha iyi bir dengeye gelmesi. İşsizlik oranı, hala büyüyen bir ekonomi ile tutarlı seviyelere kademeli olarak yükselebilir. Açık pozisyonlar ve işçilerin gönüllü işten ayrılmalarına ilişkin veriler, işgücü talebinin bir miktar rahatladığını gösteriyor ve bu, ortalama saatlik ücret artışındaki ılımlı bir düşüşe de yansıdı: Kasım ayındaki 12 aylık %5’ten, Nisan ayında %4,4’e.
Enflasyon
Şimdi enflasyon görünümüne dönelim. Enflasyon geçen yazdan bu yana önemli ölçüde düşmüş olsa da hala çok yüksek ve bazı önlemlere göre ilerleme yavaşlıyor. Geçen Haziran ayında %7 ile 12 aylık zirve yapan kişisel tüketim harcamaları (personal consumption expenditures-PCE) enflasyonu, Mart ayında %4,2’ye geriledi ve Şubat ayındaki %5,1’den geriledi. Bu, enerji fiyatlarındaki önemli düşüşleri ve gıda enflasyonundaki büyük yavaşlamayı yansıtıyor. Daha ucuz enerji ve gıda fiyat artışlarındaki yavaşlama, gelirlerinin büyük bir kısmını bu kalemlere harcayan düşük ve orta gelirli haneler için iyi haberdir.
Ancak enerji ve gıda dışında, enflasyondaki ilerleme zorlu olmaya devam ediyor. Diğer mal ve hizmet fiyatlarına göre daha oynak olma eğiliminde olan bu fiyatların dışarıda bırakılması, geriye “çekirdek” enflasyon dediğimiz şeyi bırakır ve bu ölçüm, enflasyondaki daha uzun süreli hareketleri ayırt etmek için yararlı bir kılavuzdur. Çekirdek kişisel tüketim harcamaları enflasyonu, Şubat 2022’deki %5,4’lük zirveden Mart ayında %4,6 oldu. Henüz Nisan ayı için kişisel tüketim harcamaları enflasyonu hakkında bir raporumuz olmasa da, tüketici fiyat endeksinin [TÜFE (consumer price index-CPI)] temel bileşeni olan başka bir enflasyon ölçüsü, Nisan ayında biraz daha fazla gelişme gösterdi. Çekirdek enflasyona daha yakından bakıldığında, onu üç kısma ayırmak istiyorum: temel mal enflasyonu; hizmet olarak sınıflandırılan konut ve barınma dışı hizmetler. Temel mal enflasyonu, tedarik zinciri darboğazları hafifledikçe 2022’nin ikinci yarısında keskin bir şekilde düştü, ancak son zamanlarda %2,6 civarında istikrar kazandı. Sahibinin oturduğu konutların kira ve muadillerini içeren konut hizmetleri enflasyonu 12 aylık bazda %8,2 oldu. Enflasyonun büyük bir kısmını konut oluşturuyor ve yeni kira kontratlarındaki kira artışları son bir yılda oldukça düşerken, kiralardaki bu yumuşamanın 12 aylık değişimlere yansıması biraz zaman alacaktır. Ve son olarak, hizmetlerin en büyük bileşeni olan konut dışı hizmetlerde enflasyon %4,5 civarında inatla yüksek ve henüz önemli bir düşüş belirtisi göstermiyor.
Bankacılık Sektöründe Son Dönem Stresi
Genel olarak, ABD bankacılık sistemi sağlam ve dayanıklıdır ve hane halklarına ve işletmelere kredi sağlamadaki önemli rolünü oynamaya devam edeceğinden eminim. Bununla birlikte, son zamanlardaki stres olaylarının bazı bankaların kredi standartlarını daha da sıkılaştırmasına yol açacağını beklemek mantıklıdır. Kanıt şu ki, şimdiye kadar, Federal Rezerv faiz oranlarını artırmaya başladığından bu yana geçen yıl önemli ölçüde sıkılaşmış olan borç verme koşullarında yalnızca ılımlı bir artan sıkılaşma oldu. Federal Rezerv tarafından Nisan ayında yapılan bir ankette, kredi görevlileri, Ocak anketinde sıkılaşan %44,8’e karşılık, bankaların %46’sının daha büyük firmalara ticari ve sınai krediler için kredi şartlarını önceki üç ayda sıkılaştırdığını bildirdi. Nisan araştırması sıkılaştırma bildiren bankaların payındaki artış, küçük firmalara verilen ticari ve endüstriyel krediler için biraz daha büyük olsa da benzerdi. Bu noktada, faiz oranlarındaki devam eden artışların ardından bu sıkılaştırmanın ne kadarının hâlihazırda trendde olduğunu söylemek zor ve aynı şekilde orta ölçekli bankalardaki stresin önümüzdeki yılsonunda kredileri ne kadar azaltacağını söylemek de zordur. Ayrıca, hanehalkı harcamaları ve iş yatırımları üzerindeki etkinin büyüklüğü hakkında önemli bir belirsizlik var ve bu da belirsizlik ekonomik görünüm tahminlerini zorlaştırıyor.
Sigorta Sektörünün Direnci
Bugün burada toplandığınız göz önüne alındığında, kapanıştan önce sigorta sektörü hakkında bir iki kelime etmezsem ihmal etmiş olurum. Sigorta sektörü, son stresler nedeniyle iyi performans gösterdi. 2022 yılında mülk ve kaza sigortası şirketlerinin karlılığı doğal afetler ve enflasyon nedeniyle azalmış olsa da, bir dizi makul stres olayı düşünüldüğünde sektörün sermayesi güçlü görünüyor. Hayat sigortacıları için, faiz oranlarındaki son artış, daha yüksek yatırım getirilerini destekleyen, ancak aynı zamanda bazı poliçe sahipleri tarafından erken çekilme gibi riskler oluşturan, çoğunlukla memnuniyetle karşılanan bir gelişme olmuştur. Hayat sigortası sektörünün kapitalizasyonu güçlü olmaya devam ederken, reasürans kullanımı sürekli izlemeye değer. Bununla birlikte, para politikasına döneyim.
Para Politikasına İlişkin Hususlar
Öyleyse, para politikasının ileriye dönük uygun duruşunu düşünürken önümüzdeki haftalarda hangi faktörleri dikkate alacağım? Önümüzdeki birkaç hafta boyunca, Mayıs ayı istihdam raporu ve Mayıs ayı TÜFE enflasyonu raporu da dâhil olmak üzere, Nisan ve Mayıs ayları için ekonomik aktivite hakkında önemli miktarda veri alacağız. Para politikası ileriye dönük olmalıdır. Uzun vadeli enflasyon beklentileri %2 olan enflasyon hedefimize iyi bir şekilde bağlanacak şekilde yapılmalıdır. Yeni veriler geldikçe ekonominin temel yapısı hakkında sürekli öğrenmeye izin vermek için para politikası da verilere bağımlı olmalıdır. Para politikası oluşturmanın bu ilkeleri, özellikle de şimdi olduğu gibi belirsizlik seviyesi yüksek olduğunda her zaman değerlidir.
ABD Kongresi tarafından Federal Rezerv’e verilen ikili görev beni yönlendiriyor: fiyat istikrarı ve maksimum istihdam. Bir yandan enflasyon çok yüksek ve onu düşürme konusunda henüz yeterli ilerleme kaydedemedik. Öte yandan, GSYİH bu yıl önemli ölçüde yavaşladı ve işgücü piyasasında şimdiye kadar etkisi hafiflemiş olsa da, faiz oranlarının biraz üzerinde olduğundan bir yıl öncesine göre 5 puan daha yüksek olan faiz oranlarının etkilerini talep açıkça hissetmeye başladı. Tarih, para politikasının uzun ve değişken gecikmelerle çalıştığını ve talebin yüksek faiz oranlarının tam etkisini hissetmesi için bir yılın yeterince uzun bir dönem olmadığını gösteriyor. Düşünceme ağırlık veren bir başka faktör de, daha önce bahsettiğim daha sıkı kredi verme standartları konusundaki belirsizliktir.
Teşekkür ederim.
